Zezwolenia na pracę dla cudzoziemców

Polski rynek pracy dla cudzoziemców rozwija się bardzo dynamicznie. Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. bardzo niski poziom bezrobocia wśród Polaków, panująca wśród nich niechęć do podejmowania pewnych rodzajów pracy oraz uelastycznienie i liberalizacja przepisów regulujących zasady zatrudniania obcokrajowców.

Jaka jest procedura uzyskiwania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców, jakie przepisy prawa regulują to zagadnienie oraz o które kategorie obcokrajowców muszą je uzyskać? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w niniejszym artykule.

Kiedy jest wymagane zezwolenie na pracę dla cudzoziemca i kto je wydaje ?

Kwestie związane z zatrudnianiem obcokrajowców reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz. U. z 2020 r. poz. 1409 z późn. zm.). Zgodnie z jej art. 87 ust. 1 pkt 12 – cudzoziemiec, będący obywatelem państwa, które nie należy do Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli posiada zezwolenie na pracę oraz ważne zezwolenie na pobyt w Polsce, co obejmuje wizę lub zezwolenie na pobyt czasowy, w formie uprawniającej do wykonywania pracy. Nie dotyczy to więc np. wizy wydanej w celach turystycznych.

Tym samym obywatele państw spoza w/w obszaru, którzy zamierzają podjąć pracę na terytorium Polski, co do zasady, muszą legitymować się zezwoleniem na pracę, które wydaje właściwy miejscowo wojewoda.

Zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

1. wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski,

2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, w w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo w związku z prowadzeniem spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury. W przypadkach wskazanych w punktach poprzedzających  do rozpatrzenia wniosku uprawniony jest wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi,

3. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym. Wniosek składa się do wojewody właściwego ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany,

4. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na jej terytorium w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa). W takim przypadku wniosek składa się u wojewody właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu, na rzecz którego jest świadczona usługa, a jeżeli podmiot ten ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą – ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

5. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w poprzedzających punktach od 2 do 4. Właściwy do rozpatrzenia wniosku jest wojewoda  właściwy ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Polski.

Zasadą jest, iż w przypadku, gdy specyfika wykonywanej przez cudzoziemca pracy nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, zezwolenie wydaje wojewoda mazowiecki.

Postępowanie o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca

Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, a więc pracodawcy. Zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, powinien on obejmować m.in.:

1) informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi oraz odpowiednio pracodawcy użytkownika lub podmiotu, do którego pracownik jest delegowany, a mianowicie:

a) nazwę albo imię (imiona) i nazwisko,

b) adres siedziby albo miejsca zamieszkania,

c) numer telefonu oraz numer faksu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym,

d) nazwę rejestru właściwego do prowadzenia działalności gospodarczej lub statutowej i numer wpisu w rejestrze – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą lub statutową, albo nazwę, serię, numer, datę wydania i datę ważności dokumentu tożsamości oraz nazwę organu, który wydał ten dokument – w przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej,

e) numery identyfikacyjne NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej,

f) numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej,

g) symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę,

h) liczbę osób wykonujących pracę na rzecz podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, w tym osób zatrudnionych przez ten podmiot,

i) wymagane oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej, czy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 88j ust. 1 pkt 3–7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

2) dane osobowe cudzoziemca:

a) imię (imiona) i nazwisko,

b) płeć,

c) datę urodzenia,

d) obywatelstwo,

e) nazwę, serię, numer, datę wydania i datę ważności dokumentu podróży,

3) informacje dotyczące pracy oferowanej cudzoziemcowi:

a) okres lub okresy pracy oznaczone datami,

b) stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy,

c) miejsce wykonywania pracy,

d) podstawę prawną wykonywania pracy,

e) wymiar czasu pracy lub przewidywaną liczbę godzin pracy w ciągu miesiąca lub tygodnia,

f) wysokość wynagrodzenia określoną stawką godzinową lub miesięczną,

g) zakres podstawowych obowiązków w związku z powierzeniem pracy cudzoziemcowi.

Pamiętać trzeba, że jeżeli cudzoziemiec będzie wykonywał pracę w okresie krótszym niż miesiąc, we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę konieczne jest wskazanie przewidywanej liczby godzin pracy i wynagrodzenia za cały okres pracy.

Do wniosku załączyć trzeba dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających wydanie zezwolenia na pracę.

Rodzaje zezwoleń na pracę dla cudzoziemców

Przedmiotową kwestię reguluje rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń (Dz.U. z 2017 r., poz. 2345).

Przedsiębiorca chcący zatrudnić cudzoziemca musi uzyskać przede wszystkim zezwolenie na wykonywanie pracy typu A lub B. 

Pierwsze z nich dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z kolei zezwolenie typu B, dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo prowadzeniu spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Zezwolenie na pracę zawsze wydawane jest na czas określony, przy czym typu A wydawane jest na okres nie dłuższy niż 3 lata, zaś typu B – może zostać wydane na okres 3 lat, chyba że osoba prawna zatrudnia powyżej 25 osób, w takim przypadku zezwolenie może wydane na okres nie dłuższy niż 5 lat.

Oba typy zezwoleń podlegać mogą przedłużeniu, jednak wniosek w tym przedmiocie należy złożyć nie wcześniej niż na 90 i nie później niż na 30 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia.

Forma prawna zezwoleń na pracę dla cudzoziemców oraz tryb odwoławczy

Zezwolenie jest wydawane w formie decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie  do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Składa się je za pośrednictwem wojewody który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia stronie.

Przesłanki  negatywne zezwoleń na pracę dla cudzoziemców

Wojewoda odmówi wydania zezwolenia na pracę, gdy m.in:

1. we wniosku zawarte są nieprawdziwe dane lub fałszywe informacje,
2. posłużono się fałszywymi dokumentami,
3. zeznano nieprawdę lub doszło do zatajenia prawdy,
4. nie zostały spełnione określone w ustawie warunki konieczne do jego uzyskania,
5. wnioskodawca karany jest za popełnienie przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, za przestępstwo handlu ludźmi lub przeciwko wiarygodności dokumentów w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę lub jest podmiotem zarządzanym lub kontrolowanym przez taką osobę,
6. wnioskodawca został uznany prawomocnym wyrokiem sądu za winnego wykroczenia związanego z nielegalnym zatrudnianiem cudzoziemca lub w ciągu 2 lat od uznania za winnego powierzenia nielegalnego wykonywania pracy cudzoziemcowi, został ponownie uznany za winnego tego samego czynu,
7. wnioskodawca nie dopełnił obowiązków związanych z ubieganiem się o zezwolenie na pracę oraz zatrudnianiem cudzoziemca,
8. dane osobowe cudzoziemca zostały wpisane do wykazu cudzoziemców, których pobyt w Polsce jest niepożądany,
9. cudzoziemiec nie spełnia wymagań kwalifikacyjnych i innych warunków w przypadku zamiaru powierzenia wykonywania pracy w zawodzie regulowanym,
10. cudzoziemiec, w związku z postępowaniem o wydanie zezwolenia na pracę, został ukarany za czyny za które odmawia się wydania zezwolenia.

Wojewoda może też wydać decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę, jeżeli z okoliczności wynika, że wniosek o wydanie zezwolenia na pracę został złożony dla pozoru, zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego podmiotu lub podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom.