Pobyt czasowyInneOdwołanie od decyzjiStatus uchodźcy

Odwołanie od decyzji odmawiającej udzielenia statusu uchodźcy

Złożenie przez stronę odwołania od decyzji odmawiającej udzielenia statusu uchodźcy, jest zarazem odwołaniem od decyzji dotyczącej przyznania pobytu tolerowanego, skoro przyznanie w określonych okolicznościach pobytu tolerowanego, jest dokonywane wyłącznie wówczas, gdy statusu nie przyznano.

Skarżący F. A. małoletni obywatel A., deklarujący narodowość (…), 26 maja 2004 r. złożył wniosek o nadanie mu statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej. Składając wniosek Cudzoziemiec oświadczył: „W regionie, z którego pochodzę mieszka dużo (…), którzy nas prześladują. Za czasów (…) mój ojciec zginął z ich rąk. Jesteśmy prześladowani za przynależność narodową i religię, (…). Byłem kilkakrotnie przez nich pobity. Wyjechałem, ponieważ chcę być w bezpiecznym kraju”. Podał również, że jest wyznania (…) i posiada wykształcenie (…), a ostatnio zamieszkiwał w (…) w prowincji (…). Nie był aresztowany, więziony lub skazany wyrokiem sądu. Nie brał udziału w działaniach wojennych i nie należał do żadnej organizacji politycznej, religijnej, kulturalnej, społecznej lub etnicznej.
 
W trakcie przesłuchania Wnioskodawca wyjaśnił, że jego ojciec – (…) został zabity przez (…) w 1998 roku. Po śmierci ojca przebywał u bliskich znajomych w miejscowości (…), skąd został porwany przez (…) i więziony przez (…) miesięcy. Po ucieczce z więzienia przebywał kilka miesięcy w (…) i półtora roku w (…), gdzie zajmował się wypasem bydła. Następnie wyjechał do T. i A., skąd nielegalnie przybył do Polski. Stwierdził, iż obawia się o swoje bezpieczeństwo w przypadku powrotu do kraju, ponieważ ci sami ludzie, którzy prześladowali jego rodzinę nadal sprawują władzę w miejscowości (…).
 
Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców decyzją z (…) października 2004 r. odmówił nadania Wnioskodawcy statusu uchodźcy i równocześnie udzielił mu zgody na pobyt tolerowany.
 
Po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez Cudzoziemca Rada do Spraw Uchodźców decyzją z (…) grudnia 2004 r. utrzymała w mocy decyzję Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców.
 
Pismem z (…) stycznia 2005 r. F. A. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na ww. decyzję Rady do Spraw Uchodźców, wnosząc o jej uchylenie. Następnie pismem procesowym z (…) lutego 2006 r. Skarżący złożył wniosek dowodowy wnosząc o dopuszczenie dowodu z załączonej do pisma informacji wydanej przez związek (…) oraz artykułu w gazecie, w których opisano nie tylko okoliczności zamordowania (…) – ojca skarżącego, ale także okoliczności zamordowania pozostałych członków rodziny skarżącego, matki, (…) braci i siostry. Informacja oraz wydanie gazety pochodzą z 2004 r. Pismem procesowym z (…) kwietnia 2006 r. Skarżący złożył kolejny wniosek dowodowy wnosząc o dopuszczenie dowodów z załączonych kserokopii artykułu w „P.”, fragmentu raportu Human Rights Watch oraz notatki prasowej BBC, przedstawiających pogarszającą się sytuację w A.. Pisma procesowe wraz z załącznikami zostały włączone do akt sprawy.
 
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu wniesionej skargi wyrokiem dnia z 6 września 2006 r. V SA/Wa 471/2006 uchylił zaskarżoną decyzję. Sąd uznał, że złożone do akt sprawy przy piśmie procesowym z (…) lutego 2006 r.: informacja wydana przez związek (…) oraz artykuł z gazety, sporządzone w 2004 r., dotyczące zamordowania rodziny (…) A. w 2003 r. są niewątpliwie nowymi dowodami wskazującymi na nowe, nieznane organom orzekającym okoliczności, które istniały już w chwili orzekania w sprawie przez organy obu instancji. Sąd stwierdził, że ich ujawnienie byłoby podstawą do wznowienia postępowania administracyjnego i dlatego uchylił zaskarżoną decyzję.
 
Od powyższego wyroku Rada do Spraw Uchodźców wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 10 października 2007 r. II OSK 2002/2006 dopatrując się uchybień w postępowaniu przed Radą do Spraw Uchodźców uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.
 
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpoznając ponownie sprawę, będąc związany wyrokiem NSA, wyrokiem z dnia 5 lutego 2008 r. V SA/Wa 2836/2007 uchylił decyzję Rady do Spraw Uchodźców z (…) grudnia 2004 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż organ przy ponownym rozpoznawaniu sprawy powinien jeszcze raz rozważyć, w sposób wnikliwy i wyczerpujący, czy w sprawie zachodzą przesłanki z Konwencji Genewskiej. Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie są podstawy do uznania, że skarżący żywi uzasadnioną obawę przed powrotem do kraju pochodzenia oraz, że byłby tam narażony na prześladowania z powodu religii ((…)) i przynależności narodowej (ludność (…)).
 
Rozpatrując ponownie odwołanie skarżącego od decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z (…) października 2004 r. Rada do Spraw Uchodźców uznała, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w znacznej części i wobec tego decyzją z (…) lipca 2008 r. uchyliła zaskarżoną decyzję przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. W uzasadnieniu Rada przywołała wskazany przez WSA obowiązek wnikliwego wyjaśnienia sprawy w zakresie spełnienia przez skarżącego przesłanek dotyczących statusu uchodźcy wynikający z Konwencji Genewskiej oraz podała, że w związku z wejściem w życie w dniu 29 maja 2008 r. nowelizacji ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2008 r. Nr 70 poz. 416) konieczne jest przeprowadzenie przez organ I instancji postępowania wyjaśniającego w zakresie istnienia bądź nie przesłanek, o których mowa w art. 15 znowelizowanej ustawy, warunkujących udzielenie wnioskodawcy ochrony uzupełniającej. Wydanie bowiem decyzji w tym przedmiocie przez Radę do Spraw Uchodźców naruszałoby zasadę dwuinstancyjności. Ponadto Rada wskazała, że w związku ze zmianą sytuacji w A. organ I instancji ma ocenić stan fatyczny sprawy na dzień wydania decyzji administracyjnej.
 
F. A. pismem z 20 sierpnia 2008 r. (data nadania) wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na powyższą decyzję Rady do Spraw Uchodźców, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w celu merytorycznego rozstrzygnięcia przez organ odwoławczy sprawy w części dotyczącej nadania statusu uchodźcy na terytorium RP. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie: art. 1A Konwencji Genewskiej dotyczącej statusu uchodźcy i Protokołu Nowojorskiego z 31 stycznia 1967 r. oraz art. 13 ust. 1 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez uznanie, że nie jest on uchodźcą w rozumieniu tych przepisów; oraz art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 marca 2007 r. o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP w zw. z art. 15 ustawy o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP poprzez stwierdzenie, że istnieje konieczność rozpatrzenia sprawy w przedmiocie udzielenia mu ochrony uzupełniającej, którą uzyskał z mocy prawa z dniem (…) maja 2008 r. Ponadto wskazał, że organ naruszył art. 138 § 2 kpa poprzez nieuprawnione wydanie decyzji kasacyjnej, gdy istniały podstawy do orzeczenia merytorycznego w sprawie, oraz art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r. Nr 153 poz. 1270 ze zm., dalej „ppsa”) poprzez wydanie decyzji wbrew zasadzie związania oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w wyroku WSA z dnia 5 lutego 2008 r. W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że odwołanie od decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców z (…) października 2004 r. wnosił tylko w części dotyczącej odmowy nadania mu statusu uchodźcy, tak więc powyższa decyzja w części dotyczącej udzielenia zgody na pobyt tolerowany jest jego zdaniem ostateczna i powinna pozostać w mocy. O powyższym świadczy dodatkowo fakt, iż decyzji w tej części nie kwestionowały zarówno organy administracji jak i Sądy rozpatrujące sprawę. W związku z powyższym w ocenie skarżącego bezprzedmiotowe jest badanie przez organ I instancji okoliczności uzasadniających udzielenie mu ochrony uzupełniającej na podstawie art. 15 ustawy o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, gdyż w świetle art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP z dniem 29 maja 2008 r., tj. z dniem wejścia w życie ww. nowelizacji, decyzja w części dotyczącej udzielenia mu pobytu tolerowanego na terytorium RP, stała się z mocy prawa decyzją o udzieleniu mu ochrony uzupełniającej. Ponadto skarżący stwierdził, że Rada do Spraw Uchodźców nie wyjaśniła w sposób przekonujący przesłanek wydania decyzji w trybie art. 138 § 2 kpa Zdaniem Cudzoziemca za wydaniem merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie przemawiał fakt, że zebrany materiał dowodowy był wystarczający dla Sądu do stwierdzenia, że w jego przypadku zachodzą przesłanki do nadania mu statusu uchodźcy. Rada nie zważając jednak na wyrok Sądu z 5 lutego 2008 r. nie zgodziła się z nim ani nawet nie podjęła polemiki, lecz całkowicie pominęła kwestię nadania mu statusu uchodźcy, czym naruszyła art. 153 ppsa W ocenie skarżącego zmiana przepisów prawa materialnego dotyczących udzielania ochrony uzupełniającej na terytorium RP nie ma żadnego znaczenia dla stwierdzenia czy spełnia on przesłanki do nadania statusu uchodźcy, ponieważ pomimo nowelizacji ustawy przesłanki nadawania statusu uchodźcy pozostały niezmienione.
 
W odpowiedzi na skargę Rada do Spraw Uchodźców stwierdziła, że decyzja o udzieleniu Wnioskodawcy zgody na pobyt tolerowany na terytorium RP jest częścią decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy, która w niniejszej sprawie nie jest decyzją ostateczną, a zatem w konsekwencji również udzielenie zgody na pobyt tolerowany nie jest ostateczne. W związku z powyższym podtrzymała swoje stanowisko zawarte w zaskarżonym rozstrzygnięciu i wniosła o oddalenie skargi.
 
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
 
Skarga nie jest zasadna. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie podziela zarzutów strony co do naruszenia przez organ przytoczonych w skardze przepisów prawa. Przede wszystkim w ocenie WSA nie doszło do naruszenia przez Radę do Spraw Uchodźców treści art. 153 ppsa poprzez niewykonanie wytycznych zawartych w wyroku WSA z dnia 5 lutego 2008 r. Jak wynika bowiem z treści uzasadnienia wspomnianego wyroku podstawą uchylenia przez Sąd decyzji Rady do Spraw Uchodźców z (…) grudnia 2004 r. nr (…), był art. 145 § 1 pkt 1 lit. c czyli naruszenie przez Radę przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. W kontekście przedstawionej podstawy prawnej uchylenia decyzji Rady WSA podniósł, że w toku postępowania administracyjnego w piśmie z (…) listopada 2004 r. skarżący wnosił o zawieszenie postępowania celem dołączenia dowodu dotyczącego rodziny zamordowanego czego Rada nie uwzględniła, zaś do kwestii wspomnianego wniosku odniosła się w uzasadnieniu decyzji traktując go wyłącznie jako wniosek dowodowy. W tych okolicznościach WSA podnosząc, że nie doszło do właściwego ustalenia stanu faktycznego w sprawie, nakazał ponownie rozważyć w sposób wnikliwy i wyczerpujący, czy w sprawie zachodzą przesłanki z Konwencji Genewskiej. Jednocześnie Sąd zaznaczył, że jego zdaniem są podstawy do uznania, że skarżący żywi uzasadnioną obawę przed powrotem do kraju pochodzenia oraz, że byłby prześladowany z powodu wyznawanej religii ((…)) i pochodzenia (ludność (…)), czego dowodziłyby złożone dokumenty i opinia psychologa. Rozważając wspomniany wyrok pod kątem wskazówek WSA należy stwierdzić, że oceny tej powinno się dokonać całościowo i w powiązaniu z poszczególnymi twierdzeniami Sądu. Zatem należy mieć na uwadze wskazaną przez Sąd podstawę prawną uchylenia decyzji Rady, wskazania co do dalszego postępowania czyli konieczność ponownego, wnikliwego dokonania oceny całego materiału dowodowego i ustalenia w związku z tym prawidłowego stanu faktycznego. Zaznaczyć przy tym trzeba, że skoro obowiązek ten musi być spełniony w toku postępowania administracyjnego, to jest również oczywiste, że organy administracyjne muszą dokonać tego w sposób właściwy, przy dochowaniu staranności i rzetelności w zebraniu i ocenie całego materiału dowodowego. W tym mieści się więc również prawo do oceny wiarygodności złożonych przez skarżącego nowych dokumentów zarówno w zakresie ich formy jak i treści. Należy dokonać właściwych, profesjonalnych tłumaczeń oryginałów złożonych dokumentów, ustalić ich pochodzenie, przesłuchać dodatkowo stronę, zebrać aktualne dane o sytuacji w kraju pochodzenia. To więc, że Sąd na moment wyrokowania wypowiedział swój pogląd co do tego, że w jego ocenie zachodziłyby przesłanki za przyjęciem stanowiska, że skarżący może być uznany za uchodźcę, może odnosić się wyłącznie do sytuacji, w której przyjęte jest założenie co do prawdziwości i wiarygodności złożonych przez skarżącego nowych dowodów uwiarygodniających jego twierdzenia, co do żywionych przez niego obaw przed powrotem do kraju pochodzenia. Zwrócić należy przy tym uwagę na to, że Sąd nie zarzucił Radzie naruszenia prawa materialnego i nie uchylił decyzji w oparciu o treść art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, co jest zrozumiałe biorąc pod uwagę treść uzasadnienia wyroku.
 
Skoro zatem konieczne jest ponowne rozpoznanie sprawy w całości a rozstrzygnięcie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w znacznej części to Rada miała prawo skorzystać z dyspozycji art. 138 § 2 kpa. Sąd zgadza się przy tym ze stanowiskiem skarżącego, że skorzystanie z możliwości uchylenia decyzji na podstawie powołanego wyżej przepisu należy traktować wyjątkowo, z tym zastrzeżeniem, że zdaniem Sądu należy z niego korzystać zawsze tam gdzie okoliczności sprawy tego wymagają. W ocenie Sądu sprawa niniejsza należy do takich przypadków. Rada nie naruszyła również art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz niektórych innych ustaw, w zw. z art. 15 o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, stwierdzając, że istnieje konieczność rozpatrzenia sprawy w przedmiocie udzielenia skarżącemu ewentualnie ochrony uzupełniającej. W ocenie skarżącego ochronę uzupełniającą uzyskał on z mocy prawa z dniem 29 maja 2008 r. Sąd nie podziela tego poglądu skarżącego. Należy bowiem wskazać, że zgodnie z treścią art. 16 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony (sprzed nowelizacji), dokonanej ustawą z 18 marca 2008 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 70 poz. 416) o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, w decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy cudzoziemcowi udziela się zgody na pobyt tolerowany, jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 97 ust. 1 pkt 1 albo nakazuje się opuszczenie terytorium RP w terminie określonym w decyzji nie dłuższym niż 30 dni. Zestawienie treści art. 15 i 16 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terenie RP w brzmieniu sprzed wskazanej powyżej nowelizacji dowodzi, że orzeczenie o odmowie nadania statusu uchodźcy i ewentualne udzielenie pobytu tolerowanego następowało w jednej decyzji, zaś uprawnienie do pobytu tolerowanego było zależne od rozstrzygnięcia w zakresie statusu uchodźcy. Przenosząc to na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że złożenie przez stronę odwołania od decyzji odmawiającej udzielenia statusu uchodźcy, jest zarazem odwołaniem od decyzji dotyczącej przyznania pobytu tolerowanego, skoro jak stwierdzono wyżej przyznanie w określonych okolicznościach pobytu tolerowanego, jest dokonywane wyłącznie wówczas, gdy statusu nie przyznano. Twierdzenie skarżącego, że w odwołaniu skarżył jedynie część decyzji dotyczącej odmowy przyznania mu statusu uchodźcy, zatem stała się ona ostateczna w zakresie przyznania mu pobytu tolerowanego, nie może być w tych okolicznościach uznane za trafne – nawet jeśli taka była jego intencja. Zaznaczyć bowiem trzeba, że zarówno Rada do Spraw Uchodźców jak i Sąd w swoich wyrokach, rozstrzygał o decyzji I instancji jako całości czego dowodzi fakt, że utrzymując decyzję w mocy (Rada) czy też ją uchylając (Sąd) odnosiły się do zaskarżonej decyzji a nie do jej części. Powoduje to sytuację, w której skarżący nie mógł uzyskać z mocy prawa z dniem 29 maja 2008 r. ochrony uzupełniającej w myśl art. 18 ustawy z 18 marca 2008 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 70 poz. 416) o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP oraz niektórych innych ustaw. Przepis ten odnosiłby się do skarżącego w sytuacji, gdyby kwestia rozstrzygania w sprawie statusu uchodźcy była zakończona i pobyt tolerowany udzielony stronie na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw cudzoziemców byłby przyznany decyzją ostateczną. Wprawdzie w art. 18 ust 1 mowa jest o decyzji ale treść wspomnianego ustępu w jego punkcie 1 i 2 odnoszący się do określonych stanów prawnych tak należy rozumieć. W ocenie Sądu biorąc pod uwagę treść wspomnianego przepisu w zestawieniu z art. 14 ustawy z 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony …, możliwe byłoby zastosowanie korzystnej interpretacji dla strony postępowania, gdyby po 29 maja 2008 r. w toku postępowania instancyjnego związanego z odwołaniem doszło do ostatecznego przesądzenia, że strona nie może uzyskać statusu uchodźcy, zaś w I instancji nastąpiło przyznanie mu pobytu tolerowanego na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W ocenie Sądu należałoby wówczas w decyzji II instancji zastosować bardziej korzystną instytucję chroniącą cudzoziemca w trakcie jego pobytu na terytorium RP. W przedmiotowej sprawie sytuacja przedstawia się jednak odmiennie w tym znaczeniu, że postępowanie w sprawie wniosku skarżącego u udzielenie mu statusu uchodźcy, jest w toku i jest kwestią otwartą. Uchylenie przez Radę decyzji organu I instancji z (…) kwietnia 2004 r. zgodnie z wyrażonym w decyzji stanowiskiem powoduje, że sprawa musi być rozpoznana od nowa, zarówno w kwestii statusu jak i ewentualnie w kontekście przesłanek z art. 15 lub 97 ust. 1 lub 1a ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2006 r. Nr 234 poz. 1695 ze zm.). W takim stanie rzeczy brak jest podstaw do uznania, że w sprawie doszło do naruszenia treści przepisów prawa materialnego wymienionych w skardze. Mając powyższe okoliczności na uwadze i uznając za prawidłowe stanowisko Rady do Spraw Uchodźców Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 ppsa oddalił skargę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Artykuły z tej kategorii

Masz pytania? Zapytaj prawnika.